Her yıl Ekim ayının başında açıklanan ve bilim insanlarının heyecanla açıklanmasını beklediği Nobel Ödülleri’nde Fizyoloji veya Tıp kategorisindeki ödülü bu yıl; sıcaklık, basınç ve acıyı algılamamızı sağlayan reseptörlerle ilgili keşifleriyle Amerikalı bilim insanları David Julius ve Ardem Patapoutian kazanmıştır.
Bu keşif bize ılık gün ışığını, soğuk bir esintiyi ya da sevdiğimiz birinin bize dokunuşunu nasıl algılayabildiğimizi açıklamıştır. Yapılan keşif, somatosensoriyel sistem alanındaki çalışmaları oldukça etkilemiştir. Somatosensoriyel sistem; sıcaklık, ışık, mekanik etki ve kimyasal etkileri algılamamızı sağlayan bir grup reseptör sisteminin çalışıldığı bir araştırma alanı olarak bilinmektedir. David ve Ardem’in keşiflerinin bu duyu reseptörlerinde etkili olabilecek ilaçlar bulunmasına öncülük edeceği öngörülmektedir.
Ödülü kazanan bilim insanlarından biri olan Julius, dünyadaki en iyi 100 üniversite sıralamasında ilk sırada olan MIT (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü)’den mezun olmuştur. Julius otobiyografisinde; merak etmenin, süreklilikle çalışmanın, mizahın ve coşkulu tartışmaların bilimsel ilerleme için temel elementler olduğunu MIT’de okurken öğrendiğini anlatmıştır. Oradaki eğitim hayatında bilimsel problemleri çözme konusunda azimli olduğunu ve laboratuvarda çalışmaktan zevk aldığını fark ettiğinden bahsetmiştir.
Acı biber yediğimizde hissettiğimiz acı tada sebep olan acı molekülü kapsaisinin keşfedildiği zamanlarda, Julius’un çalıştığı laboratuvar bu molekülün hangi reseptör tarafından algılandığını araştırmaktaydı. Çalışmalarında bu reseptörü TRPV1 olarak belirlemişler ve sonuçlarını 1997 yılında Nature dergisinde yayınlamışlardır. Aynı reseptöre ısı uyarısı yapıldığında reseptörün sıcaklığı da algılayabildiğini keşfetmişlerdir.
David ile aynı kampüste yaşayan ve dokunma ile acıyı algılayan sinir hücreleri üzerinde çalışmakta olan Ardem Patapoutian, yapılan bu araştırmayı öğrendiğinde benzer diğer reseptörlerin de sıcaklık algılayan iyon kanalları olup olmadığını test etmeye başlamıştır. 2002 yılında Patapoutian ve Julius birbirlerinden habersiz bir şekilde soğuk ve mentol molekülünün algılandığı iyon kanalını keşfetmiş ve raporlamıştır. Patapoutian, aynı zamanda basıncı algılayan iki reseptörü keşfetmiş ve bu raporu Science dergisinde yayınlanmıştır.
“Gördüğümüz renkler ve kokladığımız kokular sadece küçük dedektörlerin bir ürünüdür. Duyu organları üzerinde çalışmak çok keyifli, çünkü bu alan bize dünyayı nasıl gördüğümüzü anlatıyor.” diyen ikili, Nobel ödülünün yanında 2019 Rosenstiel Temel Medikal Araştırmalarında Seçkin Çalışmalar Ödülü (Rosenstiel Award for Distinguished Work in Basic Medical Research) ve 2020 Nörobilim Kavli Ödülünü (2020 Kavli Prize in Neuroscience) almaya da hak kazanmışlardır.
