Esnek kalça eklemimiz vücudun ağırlığının büyük bir bölümünü taşımanın yanında bize geniş bir hareket özgürlüğü sağlar. Fakat yaşlandıkça eklem yataklarında kalça protezini gerektirecek aşınma ve yırtılma meydana gelebilir. Sakatlanmalar sonrasında ya da yaşlılar için kullanılan protez kalçaların vücutla uyumlu yapısını basitçe inceleyelim.
1960 yılında ilk kez uygulanan protezlerde; yıllar içinde materyal, teknoloji ve cerrahi tekniklerde büyük gelişmeler ortaya çıkmıştır. Önceleri sadece metal ve plastik arayüzden oluşan protezlere, günümüzde metal-metal ve metal-seramik arayüzler eklenmiştir. Bu yeni maddeler aşınmaya karşı daha dirençlidir ve plastik arayüzlü protezlere göre daha uzun süre dayanmaları beklenir. Bu sayede daha genç hastalarda da uygulama alanı ortaya çıkmaktadır. Günümüzde, kalça protezi ameliyatından iki ay sonra hastalar bisiklet kullanabilirler.
Kalçanız birbirine uyan iki ana parçadan oluşur. Bu iki parçayı bir top ve topa uygun bir yuva gibi düşünebiliriz. Bu parçalar; bacağın üst kısmındaki uyluk kemiğinin başı ve pelvisimizdeki asetabulumdur. Pelvis, halk arasında bilinen adıyla leğen kemiği, kalça kemikleri arasında yer alan ve karın organlarını koruyan oval şekilli vücut bölgesidir. Asetabulum da bu bölgedeki kalça ekleminin yuvasına verilen isimdir. Uyluk kemiğinin başı küre biçimindedir ve bu yuva içinde rahatlıkla hareket edebilir. Kalça eklemleri güçlü bağ doku sayesinde bir arada tutulur. Ayrıca şok-emici kıkırdak doku sayesinde rahatlıkla hareket edebilmesi sağlanır.
Normalde hareket eden bu iki kısım efor sarf etmeden bir arada durabilir. Ancak osteoartrit (kireçlenme) veya yaralanmalar meydana geldiğinde bu durum değişebilir ve kalça protezi nakli gerekli hale gelebilir. Bu durum genellikle 50 yaşından sonra görülür çünkü şok-emici kıkırdak doku zamanla aşınarak yok olur. Birbirine sürtünen kemikler acıya ve hareket kısıtlanmasına neden olur. Bu durumda, kalça protezi en iyi çözümdür. İşlem sırasında uyluk kemiği başı ve asetabulum, yapay bileşenlerle değiştirilir. Bu yapay bileşenlere protez adı verilir.
Yapay kalça protezleri, asetabular bileşen adı verilen bir yuva ve femoral bileşen adı verilen metal bir gövdeden oluşur. Uyluk kemiğinin diğer adı femur kemiği olduğundan asetabular yuva bölgesine giren parçaya femoral denir. İşlem sırasında, asetabulumdaki hasarlı kıkırdak, kemik veya asetabular oyuğu yeniden şekillendirilir. Böylelikle asetabulum protezinin hiçbir dolgu maddesine gerek duymadan doğrudan kemiğe tutunması sağlanır. Devamında femur başının şekli asetabulara göre ayarlanır ve femurun protez gövdeye oturması sağlanır. Femur bileşeni de sabitlenir. Her iki parça da sıkıca yerine oturduğunda protezin femur başı, asetabular içine kaydırılarak yeni kalça ekleminin hareketi test edilir ve bir röntgen ile doğru şekilde yerleştirildiği doğrulanır.
Daha güçlü ve uygun malzemeler kullanarak geliştirilen protez kalçalar, bir şekilde bu protezlere ihtiyaç duyan insanların günlük aktivitelerinde onlara destek olmaktadır.
