Deprem Nasıl Oluşur?

Beklenmedik anlarda gerçekleşip can ve mal kaybına sebep olan depremler, faylar boyunca meydana gelen ani hareketlerin sonucunda oluşmaktadır. Tektonik plakalar, genel olarak yavaş hareket etmesine rağmen sürtünme nedeni ile aralarda sıkışıp kalarak basınç oluşturmaktadır. Aralardaki baskı, sürtünme kuvvetini yendiği zaman yer kabuğunda yayılan ve hissettiğimiz sarsıntıya neden olan dalgalar halinde enerji açığa çıkararak depremleri meydana getirmektedir. Hareketin yeryüzü boyunca yayılması, sismik dalgalar biçiminde depolanmış olan elastik gerilim enerjisinin serbest bırakılmasına sebep olur.

Diğer Gezegenlerde Deprem Olur Mu?

Güneş sisteminde sismik aktivite yaşayan tek yer Dünya değildir. Hem Mars hem de Ay’da Dünya’dakinden farklı nedenlerle de olsa depremler yaşanmaktadır. Ay’da ve daha yakın zamanda Mars’ta konumlandırılan sismometreler, araştırmacıların bu gezegenlerin iç yapısının araştırmasına olanak tanımaktadır.

Mars depremleri, gelgit etkileşimleri tarafından değil; gezegenin soğuması ve büzülmesi, güçlü gerilim kuvvetleri üretmesi sonucu meydana gelmektedir. Tıpkı Ay’da olduğu gibi meteoroid etkilerinin de gezegenin etrafına sismik dalgalar göndererek bir rol oynadığına inanılmaktadır. Araştırmacılar, NASA’nın InSight görevinin bir parçası olarak 2018’de kızıl gezegene bir sismometre yerleşirmişlerdir.

Mars depremlerinin çoğu nispeten küçük olsa da 25 Ağustos 2021’de tespit edilen tahmini büyüklüğü 4,2 idi. Mars’ta meydana gelen depremler için muhtemelen volkanik aktivite nedeniyle Mars kabuğundaki çatlaklar esnedikçe oluşan gerilimin neden olduğu düşünülmektedir. Daha büyük depremlerin Mars kabuğunun altındaki mantodan kaynaklandığı düşünülürken daha küçük depremlerin kabuğun kendisinde başladığı ifade edilmektedir.

Ay’da Deprem Olur Mu?

İlk ay sismometresi, Apollo 11 görevinde Neil Armstrong ve Buzz Aldrin tarafından Ay’a kurulmuştur. Ay depremleri, yüzeye çarpan meteoroidlerin bir sonucu olarak Dünya’nın yerçekimi kuvvetinin Ay’ın içini sıkıştırması ve esnetmesi sonucu meydana gelmektedir. Ay’ın iç merkezi soğudukça kuru üzümün büzülmesine benzer bir şekilde Ay’ın merkezinin kurumasına neden olmaktadır. Kabuk bükülüp kırıldığı zaman başka depremlere neden olabilmektedir. Güneşten gelen ısı, ay gecesinden çıkarken ay kabuğundaki sıcaklık farkından dolayı termal depremler de meydana gelebilmektedir.