Çocukken boş zamanlarınızda munzur fikirler üretirken aklınıza buz yemek gelmiş olabilir. Eğer bir hışımla yediyseniz muhtemelen sonrası sıkıntılı bir süreç olmuş olabilir. Peki neden dilimiz buza yapışır?
Dilimiz neredeyse her zaman ıslak olan bir organdır. Buzu veya soğuk bir metali yaladığınızda dilinizdeki su, anında donar. Çünkü ısı alışverişinin sonucu olarak, iki yüzey birbirine dokunduğunda ısı daha sıcak olandan daha soğuk olan nesneye akmak ister. Dilinizi buza değdirdiğinizde buz o kadar soğuktur ki dilinizdeki ısı buz tarafından emilir. Dilinizdeki su, ısı alışverişini dengeleyemeden donar. Bunu demir ya da çelik bir lamba direği ile denerseniz ısıyı iletme yeteneği daha yüksek olduğu için donma süresi daha da kısalacaktır. Örneğin, zorlu kış günlerinde sokaktaki lamba direğinin -15 derece civarında olduğunu varsayarsak -ki daha düşük olma ihtimali yüksektir- dilinizin temas eden küçük parçası tarafından üretilen ısıyı, vücudunuzun karşı koyamayacağı kadar hızlı bir şekilde uzaklaştırabilir. Dilinizdeki suyun donması birkaç dakikadan fazla sürmeyecektir.
Cornell Sürdürülebilir Gelecek Merkezi direktörü ve Cornell Fuel Cell Institute’un eş direktörü olan Frank J. DiSalvo, “Bu durum, direğin yüksek termal iletkenliğinden kaynaklanıyor.” diye açıklıyor. “Metal, dilinizden 400 kata kadar daha güçlü bir iletkendir. Metal, ısıyı vücudunuzun dengeleyebileceğinden daha hızlı alır.” diyerek ekliyor.
Aynı örneği ahşap gibi termal iletkenliği düşük olan malzemelerle denerseniz vücudunuz arada gerçekleşecek ısı alışverişi ile rekabet edebilir. Bunun nedeni, ahşap gibi malzemeler ısıyı oldukça yavaş iletirler. Dilinizin yapışmaması muhtemeldir. Ayrıca nemli eliniz de metal bir direğe yapışabilir. Ancak elinizi bir ahşap materyale yapıştırmanızın neredeyse imkânsız olduğunu söyleyebiliriz. Elinizi dokundurduğunuzda temas edene yüzey alanı daha geniş olduğu için elinizdeki nem direkt olarak donmaz. Buzun ısıl iletkenliği ahşaptan daha yüksektir, ancak metalden daha düşüktür. Bu ifadeyi günlük hayatımızda aşina olduğumuz bir örnekle açıklayabiliriz. Aynı koşullarda bulunan metal ve ahşap banklardan hangisine dokununca daha soğuk gelir? Muhtemelen ilk aklınıza metalin daha soğuk olduğu gelmiş olabilir. Metalin daha soğuk olduğu düşünülse de genellikle ahşapla aynı sıcaklıkta olduğunu görürsünüz. Ancak metal, elinizin ısısını çok hızlı emer ve elinizi serinletir. İnsanların yanılmasına sebep olan durum, sıcaklıkların aynı olmasına rağmen ısı iletim hızlarının farklı olmasıdır.
Eğer kazara herhangi bir uzvunuz eksi derecelerde olan bir cisme değerse yapıştığı yerden kurtarmak için ihtiyacınız olacak çözüm, buzu eritmek üzere bir bardak ılık suyu temas eden bölgenin üzerine dökmektir. Böylece cildinizi metalden veya buzdan ayırarak kalıcı bir yaralanma olmadan çözebilirsiniz.
