Günümüzde dünyanın en ünlü mimari yapılarından biri olan ve İtalya’nın sembolü haline gelen, eğik yapısıyla göze çarpan Pisa Kulesi, İtalya'nın batı-orta kesiminde bir bölge olan Toskana'nın Pisa şehrinde yer almaktadır. Yılda yaklaşık 5 milyon turist tarafından ziyaret edilen tarihi yapının inşa edildiği tarihten günümüze kadar hasar görmeden gelmesi ise tam bir merak konusudur.
1063-1090 yılları arasında, Pisa Cumhuriyeti'nin yetkilileri, askeri başarılarını sürdürmek ve mimarlık açısından Venedik Cumhuriyeti ile rekabet etmek için katedral, vaftiz yeri, mezarlık ve daha sonra Pisa adıyla bilinen çan kulesini içeren eksiksiz bir şehir katedralinin inşasını emretmiştir. Fakat daha sonra Pisa’nın bu katedralden ayrı olarak inşa edilmesine karar verilmiştir.
Kulenin yapımına 1173 yılında başlandığı bilinmektedir ancak tamamlanması yaklaşık 200 yıl sürmüştür. İç savaşlar, ekonomik nedenler, inşasındaki sorunlar gibi birçok etken, kulenin bir yüzyıl boyunca inşasının askıda kalmasına sebep olmuş ve ancak 1372 yılında tamamlanabilmesine yol açmıştır.
Kuleyi kimin yaptığı ve yaptırdığı kesin olarak bilinmemekle beraber buna dair kesin bir kanıt da bulunamamıştır. Uzun yıllar boyunca, tasarımının Guglielmo ve Bonanno Pisano’ya ait olduğu iddia edilse de 2001 yılında yapılan bir çalışmada kulenin orijinal mimarının, Pisa’daki Nicola’nın Çan Kulesi ve Vaftizhane yapıları ile de bilinen Dioti Salvi olduğu ile ilgili bulgulara rastlanmıştır.
1987 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Pisa Kulesi, yapılmaya başlandıktan sonra sadece 5 yıl, üçüncü kat tamamlanana kadar dik durabilmiştir. Üçüncü kat tamamlandıktan sonra kule eğilmeye başlamış ancak o dönemde buna çözüm bulunamamıştır. Kulenin eğilmeye başlamasının sebebi ise temelinin zayıf, suyla dolu olması ve inşa edildiği toprağın yapısının yumuşak olmasıdır. Pisa Kulesi, her yıl bir ila iki milimetre eğilmeye başlamış ve bu durum 800 yıl boyunca devam etmiştir.
Temeli güçlü olmadığı için eğilmeye devam eden kulenin inşasının durdurulmasına karar verilmiş, birçok mimar ve mühendis kuleyi dengelemeye çalışmıştır. 1272 yılında Mimar Giovanni di Simone tarafından kuleye dördüncü kat eklenmiş, bu sırada eğilmeyi durdurmak için birtakım çalışmalar yapılmış ve bu durumun biraz daha düzeltilebileceği düşünülmüştür. Ancak bu çalışmaların pek faydası olmamış, kule biraz daha eğilmiştir. Bunun sebebi ise kulenin temeline yakın yapılan yol çalışmalarıdır. 1319 yılında kulenin yapımına yeniden başlanarak yedinci kat bitirilmiştir. Çanın yer aldığı sekizinci kat ise 1372 yılında tamamlanmıştır.
55 metre yükseklik ve yaklaşık 14 bin 500 tonluk ağırlığa sahip olan Pisa Kulesi’nin eğim açısı yıllar geçtikçe 3.99 dereceye kadar ulaşmıştır.
1990-2001 yılları arasında kulenin eğilmesini durdurmak için yeniden çalışmalar başlatılmıştır ve on yıl kadar süren restorasyon sebebiyle kapalı kalmıştır. Kulenin kuzey tarafına 599 ton ağırlık konularak kulenin eğilmesi durdurulmuştur. Bugün eğim açısı 5.5 derece olan yapıya 2008 yılında yerleştirilen monitörler, kulenin tamamen hareket etmeyi bıraktığını göstermektedir.
1922 yılında, Pisa Kulesi’nin şeklini beğenmeyen İtalyan diktatör Benito Mussolini, eğik kuleyi tamir etmek için talimat vermiştir. 1934 yılında Mussolini’nin talimatıyla harekete geçen İtalyan mühendisler, temeline ulaşmak amacıyla Pisa Kulesi’ni dik hale getirmek için kulenin çevresinde 300’den fazla delik açarak yüzlerce ton harç yerleştirmişlerdir. Fakat bu hamle, kulenin ağırlığının artmasına ve daha fazla eğilmesine neden olmuştur.
Pisa Kulesi tasarım olarak üst üste bindirilmiş 7 sütundan oluşmaktadır. Aynı zamanda kulenin girişinden tepesine kadar 294 basamaktan oluşan bir merdiven de inşa edilmiştir. Üst üste bindirilmiş 7 sütunun en tepesi silindir şeklinde inşa edilmiştir. Kulenin en üst katında bulunan çan odasında yedi adet çan bulunmaktadır ve her çan bir başka notayı temsil etmektedir. Çanların gotik süslemeleri, Tommaso di Andrea Pisano tarafından tasarlanmıştır. Çanlar bu kuleye farklı yıllarda eklenmiştir ve her birinin ağırlığı farklıdır. En büyüğü olan ”Assunta” çanı, Giovanni Pietro Orlandi tarafından yapılmış ve 1654 yılında kurulmuştur; ağırlığı ise 3,620 kilogramdır. Mühendisler çan hareketlerinin kuleyi zayıflatacağını düşündükleri için çanların çalması yasaklanmıştır.
Kulenin inşasında beyaz mermer taşlar ile klasik korint başlıklı sütunlar kullanılmıştır. Pisa Kulesi’nin yedi sütundan oluştuğu görülmektedir. Bu sütunlara karmaşık desenler işlenmiştir. Bu sayede kule de bugünkü karakteristik görünümünü ve benzersiz şeklini kazanmıştır. Kulede yapı malzemesi olarak çoğunlukla beyaz mermer kullanılmıştır. Fakat sadece kulede değil aynı zamanda meydanda bulunan şehir katedrali de aynı şekilde beyaz mermer kullanılarak inşa edilmiştir. O dönemde sıklıkla kullanılan mermer taşlar yerine ise Carrara şehrinden getirilen saf ve şaşırtıcı şekilde beyaz olan özel bir mermer türü kullanılmıştır.
Bu meydanın orijinal adı Piazza dei Miracoli’dir. Meydanın içinde Dünyanın en iyi mimari yapılarından biri olan Pisa Kulesi, Pisa Katedrali ve Pisa St. John Vaftizhanesi bulunur.
Meydana yapılan ilk bina Pisa Katedrali’dir. 1064 yılında inşasına başlanan katedral, romanesk mimarinin etkileyici bir örneğidir. İkinci olarak vaftizhane yapılmıştır. Üçüncü ise katedralin çan kulesi olarak yapılan Pisa Kulesi’dir. Katolikler için dini merkez kabul edilen Pisa Katedrali, Toskana bölgesinin en büyük dini yapısı olarak bilinmektedir. Bu meydanın içinde barındırdığı üç yapının, insan hayatının önemli üç aşamasını sembolize ettiği söylenir: Vaftizhane doğumu, Katedral yaşamı ve Çan Kulesi ise ölümü simgelemektedir.
