En Değerli Madde Nedir?

Hepimizin en değerli varlığı değişken olsa da dünya üzerinde yapılan araştırmalara göre, en pahalı madde elmastır. 1 gram elmas yaklaşık olarak 55.000 dolar değerindedir. Elmasın en pahalı madde olması onu en değerli madde yapmıyor. Bu karmaşık duruma "Değer Paradoksu" deniyor.

Modern ekonominin en önemli isimlerinden biri olan Adam Smith'in "Ulusların Zenginliği" kitabında ortaya koyduğu değer paradoksu; elmas gibi lükslerin neden inanılmaz derecede pahalı olduğunu açıklamaya çalışırken su gibi insanın hayatta kalması ve varoluşu için kritik olan malların neden bu kadar ucuz olduğunu açıklamaya çalışır. Buradaki asıl soru; altın, pırlanta gibi yüksek talep görmeyen bu tür maddelerin neden günlük hayatın ihtiyaçlarından çok daha fazla fiyatlandırıldığıdır. Bu paradoksu cevaplamak için kullanılan yaklaşımlardan biri, bir maddenin gerçek değerinin sadece talep tarafından belirlenmediği, aynı zamanda arz tarafından da etkilendiğidir.  Basitçe söylemek gerekirse; suya kıyasla altının talebi daha düşük olmasına rağmen, arzı da çok sınırlıdır ve bu da ona çok büyük bir değer kazandırmaktadır. Öte yandan, yüksek talebine rağmen, arzı talepten çok daha fazla olduğu için su çok ucuzdur. Yani su çok fazla olduğu için değersiz bir maddeymiş gibi görünüyor ama gerçekte durum farklıdır. Burada kıtlık çok şeyi açıklıyor.

Suyun Değeri

Su, şu anda dünyanın birçok yerinde bol olduğu ve çok fazla içsel değeri olduğuna inanılmadığı için başka mallarla değiştirilemez. Fakat suya erişimin kısıtlı olduğu bazı Afrika ülkelerini incelediğimizde suyun asıl değerini çok daha iyi anlıyoruz. İnsanlar 1 litre suyu daha pahalı maddeler ile değiştirebilir, örneğin; 1 litre su karşılığında 1 gram altın verilebilir, hatta çoğu Afrika ülkesinde elmas karşılığında su verildiği bile görülmektedir. 

Dünya üzerinde şu andaki verilere göre içilebilir su miktarı toplamda 434 milyon kilometre küptür. Her 500 ml suyu şişeleyip sattığımızı düşünürsek 8,68 kat trilyon şişe su eder, her şişeyi 1,5 TL'den sattığımızı düşünürsek 130 katrilyon TL değerimiz olur. Yani dünya üzerindeki içilebilir bütün suların toplam değeri 130 katrilyon TL olur. Gelin bir de bunu elmas yönünden inceleyelim. 1 karat elmasın fiyatı yaklaşık 80.000 TL. Toplamda 650 milyon karat elmas dünya üzerinde bulunuyor. Bu iki değeri çarptığımız zaman 52 trilyon TL yapar. Yani suyun toplam değeri elmasın tam 250 katı. Bu ikilemin modern bir örneği olarak, profesyonel sporcular ve öğretmenler arasındaki ücret farkını da gösterebiliriz. Bir bütün olarak, tüm öğretmenlere muhtemelen tüm sporculardan daha fazla değer verilir. Yine de fazladan bir basketbol oyun kurucusunun marjinal değeri, fazladan bir öğretmenin marjinal değerinden çok daha yüksektir. Bu konuda ileri okumalarınızı "Elmas-Su Paradoksu: Marjinal Faydaya Karşı Toplam Fayda " üzerine yapılan araştırmalar üzerinden devam ettirebilirsiniz.

Tüm bu bilgiler ışığında dünyadaki en pahalı maddenin en değerli madde olmadığını, bir değerin nasıl hesaplandığını ve suyun neden en değerli madde olduğunu görmüş oluyoruz. Bir şeyin değerini hesaplarken fiyatı kadar miktarı da önemlidir. Yani pahalı olan bir şey aynı zamanda değerlidir kanısına ulaşamayız. Dünyadaki en değerli madde, bölgenin ihtiyaç, koşul ve arz-talep dengesine göre değişmektedir diyebiliriz. Peki sizce bizim coğrafyamızda en değerli madde nedir?