Dünya nüfusunun sürekli artmasıyla insanların gıda ve beslenme kaynaklarına talebi de giderek artmaktadır. Gıda endüstrisi talebi karşılamak için çalışırken gıda atıkları sorunu ortaya çıkmıştır. Peki atıkların doğaya, insana verdiği zararın en aza indirilmesini ve atılan bu ürünlerin geri dönüşümünü sağlamak için ne gibi çalışmalar yapılabilir?
Atık; amaçlandığı biçimin dışına çıkmış ürüne denilmektedir. Atık gıda ise; yenilebilir tüm gıda maddelerinin üretim aşamasından servis aşamasına kadar geçen tüm süreçte çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkmasına denir. Birleşmiş Milletler Çevre Programının 2021 Gıda Atıkları Endeksi’ne göre, dünyada her yıl 931 milyon ton gıda atığı üretilmekte ve bunun 569 tonu evlerden gelmektedir. Küresel ölçekte yılda kişi başına ortalama 74 kg gıda atığı oluşmaktadır.
Sürdürülebilir ürünler kullanmak, tüm kaynakları verimli bir şekilde kullanarak israfın önüne geçmek, atık oluşum nedenlerini tespit edip kontrol altında tutmaya çalışmak, atık oluşumu halinde ise bunların geri kazandırılmasını amaçlayan dönüşüm çalışmaları yapmak atık oluşumunu en aza indirmeye yardımcı olacaktır.
Bu çalışmalara örnek olarak, gıda atıklarının alternatif kullanım alanlarını arayan UCR araştırma ekibi; bira püresi ve marketlerdeki karışık gıda atıklarını fermente ederek sera bitki sulama sistemine ekledi. Çalışma sonunda; doz uygulanan bitkilerdeki faydalı bakterilerin doz uygulanmayan bitkilerdeki faydalı bakterilere göre 2-3 kat fazla olduğu, bu bakterilerin de büyümeye yardımcı olduğu tespit edildi.
Gıda atıkları ürünlerinde; zararlı bakterilerin bulunmadığı, tarımda bu iki tür gıda atığı yan ürününün kullanılmasının faydalı olduğu ve çiftçiler tarafından sentetik kimyasal katkı maddelerinin kullanımını tamamlayabileceği hatta bazı durumlarda bu tür katkı maddelerinin kullanımını tamamen ortadan kaldırabileceği öngörülmektedir.
Sonuç olarak, besin geri dönüşümüne izin veren biyoteknolojik süreçlerin benimsenmesi ve iklime duyarlı tarım yaklaşımlarının uygulanmasıyla daha sürdürülebilir tarım ve gıda sistemleri üretmeli, “al-yap-tüket-at” uygulamasına bir son vermeliyiz. İhtiyacımız kadar alıp tüketmeli, fazlasını dönüştürmek için yeni yollar aramalı ve bu tarz çalışmalara destek vermeliyiz.
