Günümüzde, sağlıklı yaşam ve yaşlanma sürecinde beyin sağlığının korunması giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Son yıllarda yapılan bir araştırma, kilo kaybının sadece fiziksel sağlık üzerinde değil, aynı zamanda beyin sağlığı üzerinde de önemli etkilere sahip olabileceğini göstermektedir. Yapılan bu çalışma, kilo vermenin beyindeki yaşlanma sürecini belirgin bir şekilde yavaşlatabileceğini ortaya koymuştur.
Bilim insanları obezite ile beyin işlev bozukluğunu ilişkilendiren bir çalışma yürütmüşlerdir. Bu çalışmanın baş yazarı Daniel G.Amen, “Bu çalışma, aşırı kilolu veya obez olmanın beyin aktivitesini ciddi şekilde etkilediğini ve Alzheimer hastalığının yanı sıra diğer birçok psikiyatrik ve bilişsel durum riskini artırdığını gösteriyor." açıklamasını yapmıştır.
Bilim insanları, kan akışını ve beyin aktivitesini ölçmek için 17.000'den fazla kişiden tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi (SPECT) kullanarak 35.000'den fazla fonksiyonel beyin görüntüleme taramasını analiz etti. Düşük kiloludan, normal kilolu, aşırı kilolu, obezite ve hastalıklı obeziteye doğru kilo arttıkça beynin neredeyse tüm bölgelerinde kan akışının giderek azaldığı örnekler görüldü. Bu veriler, katılımcılar dinlenme halindeyken ve bir konsantrasyon görevi gerçekleştirirken not edildi. Özellikle, Alzheimer hastalığına karşı savunmasız olduğu belirtilen beyin bölgelerinde, temporal ve parietal lobların, hipokampusun, posterior singulat girusun ve pruneusun, normal kilodan aşırı kiloya, obezliğe ve obeziteye kadar olan ağırlık sınıflandırması spektrumu boyunca kan akışının azaldığı tespit edildi.
Alzheimer Hastalığı Dergisi Genel Yayın Yönetmeni George Perry şu açıklamaları yaptı: "Dr. Amen ve çalışma arkadaşları, obezitenin beyne giden kan akışını değiştirerek beyni küçülttüğüne ve Alzheimer hastalığı riskini artırdığına dair sağlam kanıtlar gösteriyor. Bu büyük bir ilerleme çünkü doğrudan beynimizin vücudumuza nasıl tepki verdiğini gösteriyor."
Dr. Amen ise "30 yıldır işlevsel beyin görüntüleme çalışmaları yürüterek öğrendiğimiz en önemli derslerden biri, sağlıklı kaloriler almak gibi beyin açısından sağlıklı alışkanlıklar benimsemektir. Bu sayede beynimiz, onu iyileştirici bir düzene alıştırdığımız zaman gelişebilir. Bu da sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapmaktan geçer." diyerek beyin gelişimimizi nasıl koruyacağımızı vurgulamıştır.
Sağlıklı Bir Diyet Beyin Yaşlanmasını Azaltabilir!
Araştırmalar, taze sebzelerle dolu ve işlenmiş gıdaların az olduğu bir beslenme düzenine geçmenin beyninizin biyolojik yaşını gençleştirebileceğini gösteriyor. Bu diyete MIND diyeti, Akdeniz diyeti ve DASH diyeti örnek olarak verilebilir.
MIND diyeti, bilişsel işlevleri korumada etkisi olduğu bilinen iki diyetin yani Akdeniz diyeti ile kısaca DASH diyeti olarak bilinen hipertansiyonu durdurmak için beslenme yaklaşımının birleştirilmesi ile oluşturulmuş bir beslenme modelidir. Dr. Martha Clare Morris ve meslektaşları tarafından 2015 yılında ortaya konan MIND diyetinin yayımlanan iki bilimsel makalede de katılımcıların %53'ünde Alzheimer riskini azalttığı tespit edilmiştir.
Akdeniz diyeti, temel olarak işlenmemiş bitkisel gıdaları içerir; bu gıdalar da tam tahıllar, baklagiller, sebzeler, meyveler, kuru yemişler, balık ve sınırlı miktarda et, süt ve süt ürünlerini kapsar. DASH diyeti ise bitki bazlı gıdaları baz alırken doymuş yağ, kolesterol ve sodyum alımını sınırlandırır. Aynı zamanda kalp-damar hastalıkları ve hipertansiyon riskini azaltmak için önerilir. Meyve, sebze, az yağlı süt ürünleri, tam tahıllar, kümes hayvanları, balık ve fındık gibi besinleri içerirken doymuş yağlar ve rafine şeker içeren yiyecekleri kısıtlar.
Akdeniz ve DASH diyetleri, sağlıklı beslenmenin en iyi örnekleri olarak kabul edilir ve araştırmalar, bu diyetlerin kalp-damar sağlığını iyileştirdiğini ve kronik hastalıkların riskini azalttığını gösterir.
Bilişsel fonksiyonların korunması ve yaşla birlikte ortaya çıkan bilişsel gerilemenin önlenmesi amacıyla oluşturulan MIND diyeti, beyin sağlığının korunmasında faydalı olduğu kanıtlanmış Akdeniz ve DASH diyetlerinde yer alan gıdaları birleştirir.
MIND Diyetinin Faydaları Nelerdir?
MIND diyetinde, özellikle böğürtlen, ahududu, yaban mersini gibi orman meyveleri ve yeşil yapraklı sebzelerin tüketimi önerilirken, hayvansal ürünlerin ve doymuş yağ içeriği yüksek olan yiyeceklerin tüketimi sınırlandırılmıştır.
1. MIND diyeti oksidatif stresi ve iltihaplanmayı azaltabilir.
Oksidatif stres, serbest radikaller olarak adlandırılan ve tepkimeye girme isteği yüksek olan kimyasal maddelerin vücutta birikmesi sonucu ortaya çıkar ve genellikle hücrelere zarar verir. Beynimiz bu türde hasarlara karşı hassas ve savunmasızdır. İltihaplanma ise vücudun gösterdiği doğal tepkidir. Ancak kontrol edilemediğinde kronik hastalıklara yol açabilir.
Oksidatif stresin ve enflamasyonun birlikte görülmesi, beyin için zararlı olabilmektedir. Araştırmalar, MIND diyetinde önerilen gıdaların antioksidan ve iltihaplanmayı önleyici etkileri sayesinde, bunama riskini azaltmaya ve yaşlanmayla birlikte bilişsel işlevlerde meydana gelen gerilemeyi yavaşlatmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.
2. Meme kanseri riskini azaltabilir.
Klinik Meme Kanseri alanında 2021 yılında yapılan bir araştırma, MIND diyetini gerektirdiği şekilde uygulayan kadın hastaların, bu diyeti yakından takip etmeyenlere kıyasla %60 daha düşük meme kanserine yakalanma olasılığına sahip olduğunu göstermiştir.
3. Ömrünüzü uzatabilir.
882 yaşlı yetişkinin katıldığı 12 yıllık bir çalışmada araştırmacılar, MIND diyetini gerektirdiği şekilde uygulamakla, erken ölüm riskinin azalması arasında bir ilişki tespit etti. Diyeti düzgün uygulama sıralamasında en üstteki üçte birlik dilimde yer alanların erken ölüm riski, en alttaki dilimde yer alan üçte birlik kesimdekilere kıyasla %37 daha düşük olduğu belirlendi.
4. MIND diyeti beta amiloid proteinlerini azaltabilir.
Beta amiloid vücutta doğal olarak bulunan bir proteindir. Ancak bu protein beyinde biriktiğinde sinir hücreleri arasındaki iletişimi bozabilir ve sinir hücrelerinin görevlerini yerine getirmesini engelleyebilir.
Amiloid plaklarının Alzheimer hastalığının en önemli nedenlerinden biri olduğu düşünülüyor. Araştırmacılar, MIND diyetinde yer alan gıdaların içindeki bazı besin ögelerinin amiloid plaklarının oluşumunu önlemeye yardımcı olabileceğini düşünüyor. Bilimsel çalışmalar, MIND diyetini orta derecede uygulamanın Alzheimer hastalığı riskini azalttığını ve bilişsel bozukluklarda iyileşme sağladığını gösteriyor.
