Günlük hayatta birçok kişinin gördüğü ama çok dikkat etmediği bir bitki olan küstüm otu, aslında oldukça gizemli ve şaşırtıcı bir bitkidir. Çoğumuzun onu görüp küstürmeye dair bir anısı dahi vardır ama bu küsüşün sebebini hiç düşünmez, sorgulamadan geçeriz. Peki ya hiç merak etmediniz mi bir ot, ona dokunulduğunda neden böyle bir tepki verir? En bilinen tabiriyle neden bize küser?
Nasıl Tepki Verir?
Bilimsel adı "mimosa pudica" olan küstüm otu, utangaç bitki olarak da bilinir. Diğer otlardan onu ayıran özelliği aslında adını da almasına sebep olan savunma sistemidir. Dışarıdan aldığı uyarı ve uyarının süresine göre tepki veren bu otun sinirsel uyarı sistemi insanınınkine benzer şekilde ilerler. Yaprağının gövdeye bağlanma yeri olan dip kısmı sıvı ile dolu ve şişkin durur. Biri dokunduğunda veya başka bir uyarı aldığında elektriksel uyarı dip kısma ulaşır ve aniden bu sıvı boşalır. Tam o sırada yaprağın üst yarısı suyu kendi bünyesine çeker ve yaprak bu şekilde aşağı düşmeye başlar. Böylece uyarı saplar boyunca ilerler. Domino taşı gibi yayılan bu uyarı sonucunda yapraklar kapanır. Bu uyarı işleminin yaklaşık 1-2 saniye içerisinde tamamlandığı görülmesine rağmen sıcaklığın bu hızı etkilediği de saptanmıştır.
Genellikle tropikal Amerika ve Avustralya bölgelerinde yoğun olan bu bitki uzun çağlardan beri bilinmekte ve birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. En çok yaprak kapama (küsme) tepkisi ile bilinmesine rağmen verdiği başka tepki türleri de vardır. Özellikle uyarı süresi uzaması durumunda gövdesindeki dikenleri çıkararak böceklere karşı etkili bir savunma gerçekleştirir. Bu uyarılar esnasında iyon konsantrasyonu da değişen bitkinin tekrar eski haline dönmesi yaklaşık 20 dakika sürmektedir.
Biyo-görüntüleme ile de incelenen bu ilginç bitki verdiği tepkiler açısından birçok araştırmaya konu olmuştur. Sağlık alanında özellikle alternatif tıp yöntemlerinde oldukça kullanılan bir bitkidir. Eski çağlardan beri de şifalı olduğu düşünülen küstüm otunun fazlaca kullanım alanı ve merak uyandıran özellikleri ile birçok alanda geniş yeri vardır. Savunma sistemi açısından oldukça gelişmiş olan bu canlıya bir doğa harikası da diyebiliriz.
