Eğer Antarktika’da yaşamıyorsanız kaşıntılı bir sivrisinek ısırığını oldukça iyi tanıyorsunuzdur. Bu sinir bozucu sinekler ilkbahar ve yaz aylarında birden ortaya çıkıp sıcak bir yaz tatilini mahvedebiliyorlar. Bazı insanlar tüm yaz boyunca dışarıda oturup denize girebilirken bazı insanlar sivrisineklerden korunmak için sinek ilacı kullanmak zorunda kalabiliyor. Peki bu durumun sebebi nedir? Sivrisinekler neden bazılarımızı ısırmayı daha çok seviyor?
Bu sorunun cevabını etrafımızdaki havanın görünmez kimyasal
manzarasında arayabiliriz. Sivrisinekler, vücutlarının geride bıraktığı ince kimyasal
izleri takip ederek kurbanlarını bulmak için özel davranışlar ve duyu organları
kullanarak bu manzaradan yararlanır. Özellikle konakçıyı yani kurbanı bulmak
için karbondioksite güvenirler. Nefes verdiğimizde ciğerlerimizdeki
karbondioksit havayla hemen karışmaz. Sivrisinekler kendilerini bu
karbondioksit darbelerine yönlendirmeye başlar ve ortamdaki havanın içerdiğinden
daha yüksek konsantrasyonları algıladıkça rüzgara karşı uçmaya devam ederler. Sivrisinekler karbondioksit yardımıyla 50 metreye kadarki hedeflere
kilitlenebilirler.
Hedeflerine bir metre civarı yaklaştıklarında yöntemler daha
özelleşmeye başlar. Yakın çevrede sivrisinekler, cilt sıcaklığı, su buharının
varlığı ve rengi de dahil olmak üzere kişiden kişiye değişen birçok faktörü
hesaba katar. Bilim insanları, sivrisineklerin bir kişiyi diğerine tercih
ederken güvendiği en önemli değişkenin cildimizde yaşayan mikrop kolonileri
tarafından üretilen kimyasal bileşikler olduğunu düşünüyor. Ter bezlerinin
salgıları, hava yoluyla sivrisineklerin başındaki koku alma sistemine alınan
uçucu bileşiklere dönüşür. Bu kimyasal salgılar 300'den fazla farklı bileşik
içerir. Genetik çeşitlilik ve çevreye
bağlı olarak kişiden kişiye değişir. Öyle ki, aynı evde yaşayan kan bağı olan
bireylerin bile salgıladıkları kimyasalların oranlarında farklılıklar
olabilir.
Küresel iklim değişikliği ile birlikte sivrisineklerin
ortaya çıkabileceği alanlar gitgide çoğalıyor, eskisine göre daha uzun ve sıcak geçen mevsimler sivrisineklere en iyi
yaptıkları şey olan üreme fırsatını artırıyor. Bazı sivrisinek cinsleri insan olmadan üreyemez. Bu
cinsin yalnızca dişi olanları kan emer.
Çünkü yumurtlayabilmek için kanımızdaki proteine ihtiyaçları vardır. Erkek
sivrisinekler ise çiçek özleri ile beslenir. Dişi sivrisinekler ise insandan aldığı kanı emdikten sonra birkaç gün
dinlenmeye çekilir. Bu sürede emdiği kanı sindirir. Böylece gerekli protein üretilir ve
yumurtalar gelişir. Bu süreç 2-3 günde tamamlanır.
Aslında sivrisinekler günümüze kadar gelmiş bilinen en ölümcül
hayvan olarak kabul edilir. Bazı bilim insanları sivrisineklerin, çeşitli
hastalıkların ve parazitlerin yayılması yoluyla dünya üzerinde bugüne kadar
yaşamış tüm insanların yarısından fazlasının ölümüne sebep olduğunu tahmin etmektedir. Bugün de dünya üzerinde ölümcül
sivrisinekler vardır.
