Tarantulaları, diğer örümcek türlerinden farklı kılan özellikleri nelerdir biliyor musunuz? Tarantulaları, ayırt etmemizi sağlayacak en belirgin özellikleri; uzun kıllı vücut yapısı, büyük dişler ve yapı olarak diğer örümceklerden çok daha iri olmalarıdır. Bu özelliklerden biri olan kıl yapısı oldukça önemlidir. Peki neden gelin birlikte öğrenelim.
Tarantulalar kıllarla kaplı hayvanlardır. Ancak çoğu örümceğin bu kadar "kıllı" vücutları yoktur. Peki tarantulalar neden bu kadar kıllı görünür? Aslında bu kıllar bizim düşündüğümüzden daha fazla öneme sahiptir. Araknoloji dergisinin eski yardımcı editörü Jerome Rovner, bu konuda şunu söylemiştir: "İnsan saçının çok sınırlı işlevlerinin aksine, tarantulaların (ve diğer örümceklerin) kıllarının çok farklı işlevleri vardır.". Peki bu işlevler nelerdir?
Dünyayı Algılamak
Tarantulalar çeşitli nedenlerden dolayı oldukça fazla kıla sahiptir. Keratinden oluşan memeli kıllarından farklı olarak, tarantulaların "setae" adı verilen kılları bulunur. Setae, birçok omurgasız hayvanda bulunan, aynı zamanda bir örümceğin dış iskeletinin yapısını da oluşturan bir glikoz türevi olan kitin yapısıdır. İnsanlardaki saç veya kıl yapısına karşılık gelmektedir.
Tarantulalarda bulunan kılların bazıları duyu organı görevi görerek, koku almasına, yiyecekleri tadını almasına, bir şeylere dokunmasına ve çevrelerindeki dünyadan gelen titreşimleri algılamasına yardımcı olmaktadır. Bu duyusal kıllar öncelikli olarak örümceğin bacaklarında ve ağız kısımlarında bulunmaktadır ve örümceğin "derisinde" veya kütikülünde bulunan duyusal sinirlere yardımcı olmaktadır. Bu kıl türlerinden biri olan "Trichobothria" adı verilen en hassas kıl, kütiküldeki zara "top ve yuva" şeklinde bağlıdır. Böylece hava hareketindeki en küçük değişiklikleri bile algılamaya yardımcı olmaktadır. Ayrıca bu kıllar, tarantulaların kaçan avını yakalamasına veya ona tepki vermesine yardımcı olmaktadır. Kılların, dış dünyaya tepkisi sadece bununla kısıtlı değildir. 1883 yılında Alman zoolog Friedrich Dahl, keman sesine göre hareket ettiklerini gözlemleyerek bu tüylere "işitme tüyleri" adını da vermiştir.
Örümcek türünün çoğunun görme yeteneği çok zayıftır ama karanlıkta oldukça aktiftirler. Peki bunu nasıl yapabilirler? Birkaç istisna dışında çoğu örümceğin dünyayı algılaması, özelleşmiş duyu kılları ve kütiküldeki çukur benzeri algılayıcılar aracılığıyla sağlanmaktadır. Bu kıllar ve çukurdaki hassas algılayıcılar, örümceğin uzuv ve ağız kısmıyla ilişkilidir. Taban kısımlardan duyusal sinirlere bağlı olan örümcekler, hayatta kalmaları, çevrelerindeki olup bitenleri anlamaları ve savaşmaları için gerekli olan bütün geri bildirimleri sağlarlar.
Peki Sadece Dünyayı Algılama Görevine Mi Sahiptirler?
Tarantula kılları dünyayı algılama dışında üç başka işleve daha hizmet etmektedir. Bunlardan biri de vücut ısılarını düzenlemeye yardımcı olmalarıdır. Tarantulalar, soğukkanlı hayvanlar olduklarından, vücut ısıları yaşadıklarını ortama göre değişmektedir. Bu konuda uzman olan Rovner, "Tarantulaların kılları, vücutlarına ve ek kütiküllerine karşı bir tür yalıtım görevi görmektedir. Kalın bir kıl tabakasıyla tarantulalar, tropik yağmur ormanlarında ve çöllerde serin geceler boyunca aktif olarak hayatta kalabilir." demiştir.
Kılların ikinci görevi olarak da su geçirmez yapısına sahip olduğu söylenmektedir. Bu konuda Rovner, uzun kılın aynı zamanda "tarantulanın su altında kalması durumunda suyu itebilecek" bir tür su geçirmez kaplama görevi gördüğünü söylemiştir.
Son olarak da bacak kıllarının alt yüzeyi yapışkandır. Bu, tarantulaların pürüzsüz dikey yüzeylere tırmanmasına yardımcı olmaktadır. Bu yoğun kıl ağlarına skopula adı verilir ve aynı zamanda avın yakalanmasına da yardımcı olmaktadır.
Batı Yarımküre'deki birçok tarantulanın karnında savunma için kullandıkları 1 milyona kadar ölümcül keskin kıl bulunur. Rovner, bu dikenli veya rahatsız edici kılların "yırtıcı hayvanların derisine, gözlerine ve mukoza zarlarına yerleşerek tahrişe neden olabileceğini" söylemiştir. Tehdit edildiğinde, tarantulalar arka ayaklarını kullanır ve karınlarına sürtünerek bu rahatsız edici kılları ayırır, bu da yırtıcı hayvanın kaçabilmesi için içine giren acı veren dikenlerden oluşan bir sis oluşturmaktadır. İnsanlar bu kaşındırıcı kıllar ile temas ettiğinde ise, kızarıklığa, batmaya ve kaşınmaya, hatta göze çarptıkları takdirde körlüğe bile neden olabilmektedir.
Peki bu işlevsel kıllar bütün türlerde var mıdır? Doğu Yarımküre'ye özgü tarantulaların, rahatsız edici kılları yoktur. Bunun yerine daha güçlü zehirlere sahipler ve yırtıcıları ısırmadan önce uyarmak için agresif bir duruş sergilediği bilinmektedir.
Eğer hayatınızın bir bölümünde bir yerde tarantula ile karşılaşırsanız, kıl yapılarının memelilerdekinden farklı olduğunu hatırlayın. Size karşı savunma sistemi olarak kullanmaması için dikkatli olun.
