Yıldırım, elektrik yükleri atmosferde biriktiğinde meydana gelen ve elektrik boşalmasına neden olan bir doğa olayıdır. Zorlu hava şartlarının olduğu günlerde yıldırımların insanlara çarpması veya yapılara düşmesi sonucu ciddi hasarlar oluşabilmektedir. Peki uçakları, yıldırımlara daha yakın konumda olmalarına rağmen koruyan şey nedir?
Yıldırımlar aniden meydana gelerek gökyüzünde değişik şekillerde kendilerini göstermektedir. Bazı insanlar için yıldırımların, şimşeklerin çakarken gökyüzünde oluşturdukları görüntüleri izlemek keyifli olsa da yıldırımlar canlılara ve yapılara ciddi zarar verme potansiyeline sahip oldukları için tehlikeli olabilmektedir. Bu tehlike, özellikle yükseklerde bulunmaları ve metal yapıları sebebiyle yıldırım çarpmalarına karşı savunmasız olan uçaklar için oldukça önemlidir. Uçaklar, yıldırım çarpmalarına karşı korunaklı olma ve yolcular ile birlikte mürettebatı güvende tutma amacıyla çeşitli önlemlerle donatılmıştır. Uçakların şimşek darbesinden korunmasının bir yolu elektrik bağlantısıdır. Elektrik bağlantısı, uçağın tüm iletken parçalarının birbirine bağlanmasını içermekte ve sürekli bir elektrik yolu oluşturmaktadır. Oluşan elektrik yolu, şimşek darbesini güvenli bir şekilde yönlendirmekte ve darbelerin uçakta herhangi bir hasara neden olmasını engellemektedir.
Uçakları yıldırımdan koruyan ana sistemlerden biri, yıldırım koruma sistemidir. Bu sistemler, şimşek darbelerini yakalamayı ve darbeleri uçaktan uzaklaştırarak güvenli bir şekilde yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu sistem, yıldırım çarpmasına karşı bir koruma teli ve koruma çubuğundan oluşmaktadır. Tel, uçağın dış yüzeyine gömülüdür. Bu tel, uçağa olası bir yıldırım çarpması durumunda meydana gelen elektrik akımını uçaktan uzağa yönlendirmek amacıyla tasarlanmıştır. Çubuk ise, tele bağlıdır ve uçağın yüzeyinden çıkıntı yapacak şekilde konumlandırılmıştır. Yıldırım darbesi gerçekleştiğinde elektrik, çubuğa çekilir ve uçaktan uzak bir şekilde kanallandırılır. Çubuk, elektrik akımının telden toprağa akmasına olanak sağlayan bir nevi iletken görevi görür. Uçakların yapısı da aynı zamanda yıldırım düşmelerine karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlanmıştır. Uçakların yapımında kullanılan malzemeler, şimşek darbeleri sonrası oluşan yüksek sıcaklıklara ve elektrik yüklerine dayanıklıdır. Uçağın alüminyum kaplaması iyi bir elektrik iletkenidir. Bu durum da; yıldırım çarpmasından kaynaklanan elektrik akımının, önemli bir hasara sebebiyet vermeden alüminyum tabaka tarafından emilebileceği anlamına gelmektedir. Buna ek olarak; uçağın dahili bileşenleri ve sistemleri, elektrik akımının mekanik yapıları etkilemesini önlemeye yardımcı olacak bir kalkanla korunmaktadır. Ayrıca, pilotlar yıldırım çarpma riskinin yüksek olduğu bölgelerde uçuş yaparken belirli önlemleri almaları noktasında önceden eğitilirler. Bilinen yıldırım noktalarından kaçınmak için uçuş güzergahlarını değiştirebilme yetkileri vardır.
Uçaklar genellikle yıldırım çarpmalarına karşı iyi tasarlanmış olsa da, yolcuların potansiyel riskler hakkında bilinçli olmaları oldukça önem taşımaktadır. Fırtınalı bir esnada uçuyorsanız elektriği iletebilme olasılığınızdan ötürü oturur bir pozisyonda kalmanız ve herhangi bir metal yüzeye dokunmamanız önerilir. Panik yapmadan fakat risklerin farkında olarak yolculuk yapmak her zaman daha iyidir.
